سوار بر اسب هاى خود به سوى شهر قم مى تازيم!
ما بايد هر چه زودتر به آن شهر برسيم.
آيا مى دانى كه شهر قم، همواره مركز علم و انديشه بوده است و بزرگان زيادى در اين شهر به نشر حديث پرداخته اند؟
روزها مى گذرد و ما در سفر هستيم...
دروازه شهر قم به چشم مى خورد، اينجا قم، پايتخت فكرى شيعيان جهان است.
وارد شهر مى شويم و ابتدا به زيارت حضرت معصومه(عليها السلام) مى رويم.
آرى، اينجا بوى مدينه را مى دهد زيرا گلى از بوستان پيامبر(صلى الله عليه وآله) در اينجاست.
بعد از زيارت به جستجوى گمشده خود مى روم.
آيا مى دانى گمشده من كيست؟
من به دنبال ابن وليد مى گردم، همان كسى كه شيخ صدوق از او حديث خود را شنيده است.
من اين همه راه آمده ام تا ابن وليد را ببينم، ما به نيمه اوّل از قرن چهارم هجرى آمده ايم.[12]
پيرمردى را مى بينم كه در آن طرف ايستاده است، خوب است از او سراغ بگيرم.
ــ خانه ابن وليد كجاست؟
ــ چگونه است كه خانه او را نمى شناسى؟ ابن وليد، شيخ قم و بزرگترين دانشمند اين شهر است.[13]
ــ من به تازگى، وارد اين شهر شده ام.
ــ همراه من بيا تا تو را به خانه او ببرم.
ما با هم در كوچه هاى شهر به راه مى افتيم و به سوى خانه ابن وليد مى رويم.
وارد خانه مى شويم و به حضور ابن وليد مى رسيم، سلام كرده و مى نشينيم.
گروهى از شاگردان، دور او را گرفته اند و هر كدام از او سؤال علمى مى كنند و او جواب مى دهد.
يكى از شاگردان او، كتابى را در دست دارد و از ابن وليد در مورد اين كتاب سؤال مى كند.
ابن وليد در جواب مى گويد كه نمى توان به اين كتاب اعتماد كرد.[14]
اين نكته براى من بسيار جالب است كه ابن وليد از شاگردان خود مى خواهد تا به هر كتابى اعتماد نكنند.
يكى ديگر از شاگردان، حديثى را براى ابن وليد مى خواند، او مقدارى فكر مى كند و مى گويد كه نمى توان به آن اعتماد كرد زيرا اين حديث را فقط ابن اُورَمَه نقل كرده است و او مورد اعتماد نيست.[15]
من از اين كه ابن وليد با چنين دقّتى، حديث ها را مورد بررسى قرار مى دهد، متعجّب مى شوم.
من نمى دانستم به خانه كسى آمده ام كه نظرات او در نقد حديث، مورد قبول همه بزرگان است.
ما در حضور دانشمندى هستيم كه عمر خود را در راه بررسى حديث صرف كرده است.
بى جهت نيست كه دانشمندان، اين گونه به حديثى كه او نقل كند، اعتماد مى كنند.
من منتظر هستم تا در فرصت مناسبى با ابن وليد سخن بگويم.
ساعتى مى گذرد.
اكنون من رو به استاد مى كنم و مى گويم:
ــ جناب ابن وليد، يكى از نويسندگان ادّعا كرده كه همه احاديثى كه در فضيلت زيارت امام رضا(عليه السلام) نقل شده دروغ است!
ــ اين ادّعا، اشتباه است، ما احاديث صحيح در اين زمينه داريم.
ــ من در حال نوشتن كتابى براى نقد اين سخن هستم.
ــ فكر بسيار خوبى است.
ــ من نزد شيخ صدوق بودم و او به من گفت كه از شما حديثى شنيده است كه در آن، ثواب زيارت امام رضا(عليه السلام)بيان شده است.
ــ آرى، من آن حديث را نقل كرده ام.
ــ وقتى شخصيّتى مثل شما كه در علم رجال، صاحب نظر است، اين حديث را نقل كند نشانه اين است كه به اين حديث مى شود اعتماد كرد.
ــ من عمر خود را در راه بررسى احاديث صرف كرده ام و همواره با نقل احاديث ضعيف مخالفت كرده ام، آرمان من اين بوده است كه فقط احاديث صحيح براى آيندگان نقل شود.
ــ جناب ابن وليد! آيا مى شود براى ما بگوييد كه شما اين حديث را از چه كسى شنيده ايد؟
ــ من اين حديث را از استادم، صَفّار قمى شنيدم.
ــ آيا مى شود شما او را براى ما معرّفى كنيد؟
ــ صَفّار قمى يكى از بزرگترين شخصيّت هاى علمى اين شهر بود، به راستى كه او، مايه افتخار شهر قم بود.
ــ يعنى صَفّار قمى از دانشمندان بزرگ شيعه بود؟
ــ آرى، او شاگردان زيادى را تربيت كرد و با تلاش هاى او بود كه اكنون، سخنان اهل بيت(عليهم السلام) به دست ما رسيده است.
ــ پس شما مى گوييد كه صَفّار قمى، انسانى راستگو و مورد اعتماد بوده است؟
ــ من چه كسى هستم كه بخواهم در مقابل عظمت استادم سخنى بگويم، همه بزرگان به صَفّار قمى به ديده احترام نگاه مى كنند، او در سال هاى آخر قرن سوّم از دنيا رفت.[16]
ــ خيلى ممنونم كه مرا راهنمايى كرديد.
همسفر خوبم! يادت باشد هدف ما اين بود كه در مورد چهار نفر تحقيق كنيم، تاكنون در مورد ابن وليد و صَفّار قمى اطلاعات خوبى به دست آورده ايم.
اكنون بايد همّت كنيم و در مورد دو نفر باقيمانده (احمد اَشعَرى و احمد بَزَنطى) تحقيق كنيم.
اگر اين دو نفر هم انسان هاى راستگويى باشند، مى توانيم بگوييم حديثى كه شيخ صدوق براى ما نقل كرده است صحيح و معتبر مى باشد.
پس با من همراه باش!