مَعَاشِرَ النَّاسِ! أَلاَ وَ إِنِّي مُنْذِرٌ، وَ عَلِيٌّ هَاد. مَعَاشِرَ النَّاسِ! إِنِّي نَبِيٌّ وَ عَلِيٌّ وَصِيِّى.
اكنون به آيه 7 سوره رعد اشاره مى كنى، در آنجا خدا از تو مى خواهد كه پيام او را به مردم برسانى و آنان را از عذاب روز قيامت بترسانى، تو وظيفه ندارى كه همه را به اجبار مؤمن كنى، وظيفه تو تنها رساندن پيام خداست و بس! فقط تو نيستى كه اين وظيفه را دارى، خدا در همه زمان ها براى هر قومى، راهنمايى قرار داده است".
منظور از "راهنما" در اين آيه، على(عليه السلام) است، تو پيامبر خدايى و على(عليه السلام) جانشين تو و راهنماى اين امّت است.
أَلاَ إِنَّ خَاتَمَ الاَْئِمَّةِ مِنَّا، الْقَائِمُ الْمَهْدِيُّ. أَلاَ إِنَّهُ الظَّاهِرُ عَلَى الدِّينِ. أَلاَ إِنَّهُ الْمُنْتَقِمُ مِنَ الظَّالِمِينَ. أَلاَ إِنَّهُ فَاتِحُ الْحُصُونِ وَ هَادِمُهَا. أَلاَ إِنَّهُ قَاتِلُ كُلِّ قَبِيلَة مِنْ أَهْلِ الشِّرْكِ. أَلاَ إِنَّهُ مُدْرِكُ بِكُلِّ ثَار لاَِوْلِيَاءِ اللهِ.
سخن خويش را اين چنين ادامه مى دهى: "اى مردم! بدانيد كه مهدى(عليه السلام) آخرين امام است. او از ماست. او قيام خواهد كرد. او بر همه دين ها پيروز مى شود، او از ستمگران انتقام مى گيرد، او قلعه هاى كفر و ستم را فتح مى كند و آن ها را در هم مى كوبد، او گروه هاى مشركان را نابود مى كند، او مى آيد و انتقام خون دوستان خدا را مى گيرد".
أَلاَ إِنَّهُ النَّاصِرُ لِدِينِ اللهِ. أَلاَ إِنَّهُ الْغَرَّافُ مِنْ بَحْر عَمِيق. أَلاَ إِنَّهُ يَسِمُ كُلَّ ذِي فَضْل بِفَضْلِهِ، وَ كُلَّ ذِي جَهْل بِجَهْلِهِ. أَلاَ إِنَّهُ خِيَرَةُ اللهِ وَ مُخْتَارُهُ. أَلاَ إِنَّهُ وَارِثُ كُلِّ عِلْم وَ الْمُحِيطُ بِهِ. أَلاَ إِنَّهُ الْمُخْبِرُ عَنْ رَبِّهِ عَزَّوَجَلَّ، وَ الْمُنَبِّهُ بِأَمْرِ إِيمَانِهِ. أَلاَ إِنَّهُ الرَّشِيدُ السَّدِيدُ. أَلاَ إِنَّهُ الْمُفَوَّضُ إِلَيْهِ.
"بدانيد مهدى(عليه السلام) ياور دين خداست. او از درياى بى انتهاى دانش، بهره دارد و به هر كس به اندازه ى فضيلت و كمالش مقام مى دهد. خدا او را انتخاب كرده و برگزيده است. او همه دانش ها را به ارث برده است، او گزارش گر فرمان هاى خداست و دستورهاى خدا را استوار مى سازد، او به مردم درباره ايمان به خدا، تذكّر مى دهد. خدا او را هدايت كرده و استوار نموده است، خدا كارها را به او سپرده است".
أَلاَ إِنَّهُ قَدْ بَشَّرَ بِهِ، مَنْ سَلَفَ بَيْنَ يَدَيْهِ. أَلاَ إِنَّهُ الْبَاقِي حُجَّةً، وَ لاَ حُجَّةَ بَعْدَهُ، وَ لاَ حَقَّ إِلاَّ مَعَهُ، وَ لاَ نُورَ إِلاَّ عِنْدَهُ. أَلاَ إِنَّهُ لاَ غَالِبَ لَهُ، وَ لاَ مَنْصُورَ عَلَيْهِ. أَلاَ وَ إِنَّهُ وَلِيُّ اللهِ فِي أَرْضِهِ، وَ حَكَمُهُ فِي خَلْقِهِ، وَ أَمِينُهُ فِي سِرِّهِ، وَ عَلاَنِيَتِهِ.
"بدانيد كه پيامبران قبل و جانشينان آنان، مژده آمدن مهدى(عليه السلام) را داده اند، از ميان حجّت هاى خدا، فقط او باقى مى ماند و پس از او حجّتى ديگر وجود ندارد. حقّ فقط با اوست و نور خدا فقط نزد اوست. هيچ كس بر او غلبه پيدا نمى كند، او بر همه دشمنانش پيروز مى شود، او از طرف خدا، سرپرست و صاحب اختيار مردم است، و حكم خدا را براى مردم اجرا مى كند. همه امانت هاى آشكار و پنهان خدا نزد اوست".
* * *
آقاى من! باز هم ممنون تو هستيم كه از آخرين موعود آسمانى سخن گفتى، از فرزندت مهدى(عليه السلام)نام بردى و ويژگى هاى او را بيان نمودى. تو چندين بار در اين سخنرانى از او ياد كردى و اين گونه به من درس دادى كه مبادا امام زمان خويش را فراموش كنم!
در روزگارى گرفتار شده ام كه فراموش نمودنِ امام زمان، مُد روز شده است، خيلى ها ديگر آن يار سفر كرده را از ياد برده اند، آيا من هم همانند آنان خواهم شد؟
من كه پيام غدير را فهميده ام، ديگر همرنگ جماعت نمى شوم، دلم را به عشق امام زمانم پيوند مى زنم و از غير او دورى مى كنم. مى دانم زندگى بدون ياد امام زمان، مردگى است و مرگ بدون معرفت او، مرگ جاهليّت است.
مَعَاشِرَ النَّاسِ! قَدْ بَيَّنْتُ لَكُمْ، وَ أَفْهَمْتُكُمْ، وَ هَذَا عَلِيٌّ يُفْهِمُكُمْ بَعْدِي. أَلاَ وَ إِنِّي عِنْدَ انْقِضَاءِ خُطْبَتِي، أَدْعُوكُمْ إِلَى مُصَافَقَتِي عَلَى بَيْعَتِهِ، وَ الاِْقْرَارِ بِهِ، ثُمَّ مُصَافَقَتِهِ بَعْدِي، أَلاَ إِنِّي قَدْ بَايَعْتُ اللهَ، وَ عَلِيٌّ قَدْ بَايَعَنِي، وَ أَنَا آخِذُكُمْ بِالْبَيْعَةِ لَهُ عَنِ اللهِ عَزَّوَجَلَّ. فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّما يَنْكُثُ عَلى نَفْسِهِ، وَ مَنْ أَوْفى بِما عاهَدَ عَلَيْهُ اللهَ، فَسَيُؤْتيهِ أَجْراً عَظيماً.
به مردم خبر مى دهى كه دين خدا را براى آنان بازگو نمودى و بعد از تو، اين وظيفه را على(عليه السلام)به عهده دارد، هر كس بخواهد دين واقعى را بشناسد بايد آن را از على(عليه السلام)بياموزد.
اكنون از همه مى خواهى تا نزد تو بيايند و به امامت على(عليه السلام)اقرار كنند و با تو و على(عليه السلام)بيعت نمايند.
تو با خدا بيعت كرده اى و على هم با تو بيعت نموده است، اكنون مى خواهى از مردم براى على(عليه السلام)بيعت بگيرى. اين يك پيمان آسمانى است و خدا به آن دستور داده است، مبادا كسى خيال كند كه خدا به اين پيمان نياز دارد.
هرگز! هر كس پيمان شكنى كند به خدا ضررى نمى زند، بلكه به خودش ضرر زده است، هر كس هم به اين پيمان وفادار بماند ،خدا پاداشى بس بزرگ به او مى دهد.
مَعَاشِرَ النَّاسِ! إِنَّ الْحَجَّ وَ الصَّفَا، وَ المَروَةَ وَ الْعُمْرَةَ، مِنْ شَعائِرِ اللهِ، فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ، فَلا جُناحَ عَلَيْهِ، أَنْ يَطَّوَّفَ بِهِما، وَ مَنْ تَطَوَّعَ خَيْراً، فَإِنَّ اللهَ شاكِرٌ عَليم. مَعَاشِرَ النَّاسِ! حِجُّوا الْبَيْتَ، فَمَا وَرَدَهُ أَهْلُ بَيْت إِلاَّ اسْتَغْنَوْا، وَ لاَ تَخَلَّفُوا عَنْهُ إِلاَّ افْتَقَرُوا.
تو با مردم از مدينه حركت كردى و حجّ را به جا آوردى، اين آخرين حجّ تو بود، ديگر فرصتى پيش نخواهد آمد تا درباره حجّ سخن بگويى، پس فرصت را غنيمت مى شمارى تا درباره اين واجب الهى سخن بگويى.
اكنون به مردم خبر مى دهى كه حجّ، عمره، صفا و مروه از نشانه هاى دين خداست. هر كس به حجّ برود، يا عمره به جا آورد، بايد سعىِ بينِ صفا و مروه كند. هر كس فرمان خدا را اطاعت كند، خدا به او پاداش مى دهد زيرا خدا از همه چيز آگاهى دارد و قدرشناس است.
از مردم مى خواهى به حجّ بروند، هر كس حجّ به جا آورد، گرفتار فقر نمى شود. به مردم هشدار مى دهى كه مبادا حجّ را ترك كنند، زيرا اگر حجّ را ترك كنند به فقر و تنگدستى گرفتار مى شوند.
مَعَاشِرَ النَّاسِ! مَا وَقَفَ بِالْمَوْقِفِ مُؤْمِنٌ، إِلاَّ غَفَرَ اللهُ لَهُ، مَا سَلَفَ مِنْ ذَنْبِهِ، إِلَى وَقْتِهِ ذَلِكَ، فَإِذَا انْقَضَتْ حَجَّتُهُ، اُسْتُونِفَ عَمَلُهُ. مَعَاشِرَ النَّاسِ! الْحُجَّاجُ مُعَانُونَ، وَ نَفَقَاتُهُمْ مُخَلَّفَةٌ، وَ اللهُ لا يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ. مَعَاشِرَ النَّاسِ! حِجُّوا الْبَيْتَ، بِكَمَالِ الدِّينِ وَ التَّفَقُّهِ، وَ لاَ تَنْصَرِفُوا عَنِ الْمَشَاهِدِ، إِلاَّ بِتَوْبَة وَ إِقْلاَع.
رفتن به سرزمين عرفات، مشعر و منا از اعمال حج است، وقتى مؤمنى به اين سه سرزمين مى رود خدا همه گناهان گذشته اش را مى آمرزد و در پايان حجّ، هيچ گناهى در پرونده اش نمى ماند، پرونده گناهان او پاك مى شود، او نبايد نگران گذشته اش باشد، بعد از حجّ، ديگر وقت آن است كه او اعمال نيك انجام دهد.
آرى، خدا به حاجيان كمك مى كند و هر چه آنان براى حجّ خرج كنند، به آن ها برمى گرداند و آن را جبران مى كند، خدا پاداش نيكوكاران را به صورت كامل عطا مى كند. از مردم مى خواهى تا با دين كامل و بينش عميق به حجّ بروند و از گناهان دست بردارند و بدون توبه، از حجّ برنگردند. حاجى بايد وقتى از اين سفر بازمى گردد ديگر گرد گناه نرود.
مَعَاشِرَ النَّاسِ! أَقِيمُوا الصَّلاةَ، وَ آتُوا الزَّكاةَ، كَمَا أَمَرَكُمُ اللهُ عَزَّوَجَلَّ. لَئِنْ طَالَ عَلَيْكُمُ الاَْمَدُ، فَقَصَّرْتُمْ أَوْ نَسِيتُمْ، فَعَلِيٌّ وَلِيُّكُمْ وَ مُبَيِّنٌ لَكُمْ، الَّذِي نَصَبَهُ اللهُ عَزَّوَجَلَّ، بَعْدِي وَ مَنْ خَلَّفَهُ اللهُ مِنِّي وَ مِنْهُ، يُخْبِرُكُمْ بِمَا تَسْأَلُونَ عَنْهُ، وَ يُبَيِّنُ لَكُمْ مَا لاَ تَعْلَمُونَ.
از مردم مى خواهى همان گونه كه خدا دستور داده است نماز را به پا دارند و زكات مالشان را بپردازند و اگر زمانى سپرى شد و آنان در انجام دستورهاى خدا كوتاهى كردند يا وظيفه خود را فراموش كردند به على(عليه السلام) مراجعه كنند تا آنان را راهنمايى كند، به راستى كه او سرپرست و صاحب اختيار اين امّت است و دين را براى آنان بيان مى كند.
خدا پس از تو، على(عليه السلام) را برگزيده است، او و فرزندانش، جانشينان تو هستند و خدا آن ها را معيّن كرده است. مردم بايد سؤال هاى خود را از آنان بپرسند تا پاسخ بشنوند و به حقيقت آگاه گردند.
أَلاَ إِنَّ الْحَلاَلَ وَ الْحَرَامَ، أَكْثَرُ مِنْ أَنْ أُحْصِيَهُمَا وَ أُعَرِّفَهُمَا، فَآمُرَ بِالْحَلاَلِ وَ أَنْهَى عَنِ الْحَرَامِ، فِي مَقَام وَاحِد.
براى مردم مى گويى كه حلال و حرام بيش از آن است كه تو همه آن ها را در اينجا يادآور شوى، براى همين در يك كلام، مردم را به انجام همه واجبات و دورى از همه گناهان، سفارش مى كنى!
فَأُمِرْتُ أَنْ آخُذَ الْبَيْعَةَ مِنكُمْ، وَ الصَّفْقَةَ لَكُمْ، بِقَبُولِ مَا جِئْتُ بِهِ عَنِ اللهِ عَزَّوَجَلَّ، فِي عَلِيّ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ، وَ الاَْئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ، الَّذِينَ هُمْ مِنِّي وَ مِنْهُ، أَئِمَّةٌ قَائِمَةٌ، مِنهُمُ الْمَهْدِيُّ، إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ، الَّذِي يَقْضِي بِالْحَقِّ.
خدا به تو دستور داده است تا امروز از مردم بيعت بگيرى، پس به آنان چنين مى گويى: "با من و على بيعت كنيد و امامت او و يازده امام بعد از او را قبول نماييد. بدانيد كه آن يازده امام از نسل من و از نسل على مى باشند، بدانيد كه مقام امامت تا روز قيامت فقط براى آنها است و آخرين آنها مهدى(عليه السلام)است".
آقاى من! اين چهارمين بار است كه در اين خطبه، نام "مهدى(عليه السلام)" را ذكر مى نمايى، تو اين گونه شوق به آخرين امام را در جان و دل ما نهادينه مى كنى! وقتى اين خطبه را با دقّت بررسى مى كنم مى بينم تو 25 جمله زيبا درباره مهدى(عليه السلام) به كار برده اى و ويژگى ها او را براى ما بيان نموده اى، آرى، ياد مهدى(عليه السلام)همچون كيمياست، شايد در اوج سياهى ها و نااميدى گرفتار آيم، ولى كيميايى كه تو به دستم دادى، خاك را طلا مى كند، من ديگر هرگز نااميد نمى شوم، زيرا جوانه باور به آينده روشن و زيبا را در وجودم كاشتى! آقاى من! ممنون تو هستم.
* * *
من عهد مى بندم كه امام زمان خويش را فراموش نكنم، من مى دانم كه به بركت وجود او، همه روزى مى خورند، اگر خدا باران مى فرستد، اگر خورشيد مى تابد، به خاطر اوست، اگر او نباشد، زمين و زمان بر هم پيچيده مى شود.
خدا به خاطر او اين هستى را برپا نگه داشته است، هر كجاى جهان، قلبى مى تپد و نفسى در سينه جارى است، هر كجا اثرى از زندگى هست از بركت وجود اوست. همه هستى به اذن خدا بر سر سفره او، مهمان هستند. چه شده است كه صاحب سفره فراموش شده است؟
مَعَاشِرَ النَّاسِ! وَ كُلُّ حَلاَل دَلَلْتُكُمْ عَلَيْهِ، أو حَرَام نَهَيْتُكُمْ عَنْهُ، فَإِنِّي لَمْ أَرْجِعْ عَنْ ذَلِكَ وَ لَمْ أُبَدِّلْ. أَلاَ فَاذْكُرُوا ذَلِكَ، وَ احْفَظُوهُ، وَ تَوَاصَوْا بِهِ، وَ لاَ تُبَدِّلُوهُ وَ لاَ تُغَيِّرُوهُ. أَلاَ وَ إِنِّي أُجَدِّدُ الْقَوْلَ. أَلاَ فَأَقِيمُوا الصَّلاةَ، وَ آتُوا الزَّكاةَ، وَ أْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ، وَ انْهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ.
هر آنچه از دين خدا بازگو كرده اى، تغيير نمى كند، حلال خدا هميشه حلال است و حرام او هميشه حرام خواهد بود. از مردم مى خواهى تا از اين دين، مراقبت كنند و آن را تغيير ندهند، مردم نبايد دستورات خدا را از ياد ببرند، آنان بايد يكديگر را به انجام واجبات و دورى از گناهان توصيه كنند.
تو بار ديگر سخنت را تكرار مى كنى: "اى مردم! نماز را به پا داريد، زكات مالتان را بپردازيد، امر به معروف و نهى از منكر كنيد".
أَلاَ وَ إِنَّ رَأْسَ الاَْمْرِ بِالْمَعْرُوفِ، وَ النَّهْيِ عَنْ المُنْكَرِ، أَنْ تَنْتَهُوا إِلَى قَوْلِي، وَ تُبَلِّغُوهُ مَنْ لَمْ يَحْضُرْ، وَ تَأْمُرُوهُ بِقَبُولِهِ، وَ تَنْهَوْهُ عَنْ مُخَالَفَتِهِ، فَإِنَّهُ أَمْرٌ مِنَ اللهِ عَزَّوَجَلَّ وَ مِنِّي، وَ لاَ أَمْرَ بِمَعْرُوف وَ لاَ نَهْيَ عَنْ مُنْكَر، إِلاَّ مَعَ إِمَام مَعْصُوم.
تو از مردم خواستى تا امر به معروف و نهى از منكر بنمايند، به راستى مهم ترين و بالاترين امر به معروف و نهى از منكر چيست؟ تو خود پاسخ اين سؤال را اين گونه مى دهى: "اى مردم! بدانيد كه مهم ترين و بالاترين امر به معروف و نهى از منكر اين است كه در اين سخنان من استوار و ثابت قدم بمانيد و سخنانم را به ديگران برسانيد و از آنان بخواهيد كه سخنانم را بپذيرند و با آن مخالفت نكنند. اين فرمانى است كه از جانب خداست و من شما را به اطاعت از آن امر مى كنم، بدانيد كه امر به معروف و نهى از منكر همان امر و نهىِ امام معصوم است".
* * *
آقاى من! تو در اينجا از حج، نماز، زكات، امر به معروف و نهى از منكر سخن گفتى، براى ما بيان كردى كه حلال خدا تا روز قيامت حلال است و حرام خدا هم تا آن روز حرام.
من اين جملات تو را شنيدم، ولى دوست دارم بدانم ارتباط اين جملات با ولايت على(عليه السلام)چيست؟
وقتى خوب فكر مى كنم به اين نتيجه مى رسم كه تو اين گونه مى خواستى سلطه شيطان را در جامعه از بين ببرى.
دشمنان على(عليه السلام) پيروان شيطانند، معلوم است وقتى در جامعه اى از نماز خبرى نيست و زكات داده نمى شود و گناه زياد مى شود، شيطان جولان مى دهد، در چنين جامعه اى دشمنان ولايت، راحت تر مى توانند به اهداف خود برسند.
آرى، همه همّت شيطان اين است كه انسان ها را به هلاكت برساند، وقتى جامعه به معصيت رو بياورد، كار شيطان راحت تر مى شود. خدا على(عليه السلام) را به عنوان امام قرار داد تا با سلطه تاريكى مبارزه كند، حجّ، نماز، زكات، امر به معروف و نهى از منكر سلطه شيطان بر جامعه را از بين مى برد و آن وقت است كه جامعه نورانى مى شود و به نور خدا كه على(عليه السلام)است عشق مىورزد.