تو سرمايه بزرگى دارى و بايد تا فرصت دارى با اين سرمايه تجارت خوبى را انجام دهى.
تو بايد بهترين بازار و بهترين خريدار را بشناسى و از تجارتى كه با ضرر همراه است دورى كنى. تو بايد توشه اى براى سفر ابدى خويش تهيّه كنى زيرا كه راه بسيار طولانى است!
دقيقه ها كه سرمايه زندگى تو هستند، كم و كمتر مى شوند، در واقع، عمر تو دارد لحظه به لحظه كم مى شود. چرا براى خودت فكرى نمى كنى؟
تا كى مى خواهى در فكر دنيا و آب و خاك باشى؟ ارزش عمر تو از همه اين ها بالاتر است تو بايد عمر خود را صرف چيزى كنى كه بى نهايت باشد.
آيا سخن مولايت را شنيدى كه گفت: آه از توشه كم و راه دور و طولانى![6]
اگر هدف على(عليه السلام)، بهشت بود پس چرا اين چنين سخن مى گويد؟ او توشه بهشت را داشت. او مى خواست به ما ياد بدهد كه بهشت مقصد ما نيست، بهشت يك منزل است، راه ما بى پايان است و براى همين هر چه توشه برداريم، باز هم كم خواهد بود. هر چيز در مقابل اين سفر بى پايان، كم بها و بى ارزش است.
تو بايد متوجّه اين راه طولانى بشوى كه پيش روى توست، تو بايد از آن استعداد بزرگى كه خدا به تو داده است، باخبر شوى.
تو بايد كارى كنى كه همه لحظات عمر تو مفيد باشد، خوابيدن، خوردن، رفتن و آمدنت، همه بايد حركت و عبادت باشد. پاى تو همواره بايد پاىِ رفتن باشد.
اگر فرياد على(عليه السلام) را شنيدى ديگر فرصت ندارى بازى كنى، فقط كسانى به بازىِ دنيا مشغول مى شوند كه هدفى آسمانى ندارند.
يادت هست وقتى بچه بودى به بازى مى رفتى، چگونه براى عروسكى يا توپى گريه مى كردى. وقتى بزرگتر شدى ديگر به عروسك و توپ وابستگى نداشتى. زيرا هدفِ والاترى را پيدا كرده بودى و به دنبال آن بودى.
وقتى هدف تو تغيير كرد ديگر توپ و عروسك براى تو جاذبه نداشت. خوب نگاه كن، بعضى ها با اين كه بزرگ شده اند به توپ بزرگترى مشغول شده اند، اگر چه اين توپ به بزرگى كره زمين باشد!
گروه ديگر اسير اين توپ بزرگ نشده اند زيرا مى دانند كه اين توپى بيش نيست و هدف آنان نمى باشد.
تو كار بزرگى دارى، بايد زاد و توشه براى خودت فراهم كنى، تو سفرى به طول ابديّت در پيش دارى.
سرگرمى و بازى براى كسى است كه كارى ندارد، هدفى و انگيزه اى ندارد، تو كه به ضيافتى بزرگ و ابدى دعوت شده اى، بايد به فكر آنجا باشى.
راه را نگاه كن، نگاهى هم به خود بيانداز، برخيز، بايد شب و روز تلاش كنى.
قرآن مى گويد:
(تَزَوَّدُواْ فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوَى).
براى خود زاد و توشه تهيّه كنيد و بدانيد كه بهترين توشه، تقوا است.[7]
تدبّرى در آيه :
بهترين زاد و توشه براى روز قيامت چيست؟ نماز، روزه، حج، كار خير، كمك كردن به ديگران، ساختن مسجد و مدرسه.
جالب است قرآن در اين آيه فقط تقوا را بهترين توشه مى داند. به راستى چه رمز و رازى در تقوا است كه قرآن روى آن تأكيد مى كند.
من مدّتى به دنبال جواب اين سؤال بودم. سرانجام به اين نتيجه رسيدم كه تقوا، گوهرى ارزشمند است.
كسى كه ماشينش با سرعت زياد راه نمى رود، اگر در جاده به خاطر سرعت جريمه نشود هنرى نمى كند. هنر اين است كه بهترين ماشين را داشته باشى و بتوانى با سرعت بالايى رانندگى كنى، ولى اين كار را نكنى!
افسوس كه ما تقوا را هم بد فهميديم! يادم نمى رود جوانى را مى شناختم كه مؤمن و با استعداد بود. او دانشجوى حقوق بود. مى خواستند او را بورسيه كنند تا در آينده قاضى بشود; امّا او قبول نكرد.
پدرش وقتى اين موضوع را فهميد خيلى افتخار مى كرد كه ببين چه پسرى تربيت كردم كه از مقام قضاوت گذشت!
اكنون در كارخانه اى مشغول به كار است، ليسانس حقوق دارد و در جايگاه اصلى خود نمى باشد. آيا اين تقوا است؟
هنر اين بود كه او قاضى مى شد و استعداد خود را در قضاوت به كار مى گرفت ولى هرگز رشوه نمى گرفت!
تو بايد در جامعه باشى و كارى انجام دهى، بايد مواظب باشى كه گناه و خطا نكنى. اين است هنر تقوا كه بهترين توشه است.
پيرمردى كه ديگر سن و سالى از او گذشته اگر تمام شبانه روز در كنج مسجد نماز بخواند و از اين راه، براى خودش توشه اى تهيّه كند; قرآن توشه او را بهترين توشه نمى داند; امّا جوانى كه در اوج شهوت است، اگر گناه نكرد، بهترين توشه را براى سراى ديگر خود تهيه نموده است.