وَجَاءَ الْمُعَذِّرُونَ مِنَ الاَْعْرَابِ لِيُؤْذَنَ لَهُمْ وَقَعَدَ الَّذِينَ كَذَبُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ سَيُصِيبُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ (90 )لَيْسَ عَلَى الضُّعَفَاءِ وَلَا عَلَى الْمَرْضَى وَلَا عَلَى الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ مَا يُنْفِقُونَ حَرَجٌ إِذَا نَصَحُوا لِلَّهِ وَرَسُولِهِ مَا عَلَى الُْمحْسِنِينَ مِنْ سَبِيل وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ (91 ) وَلَا عَلَى الَّذِينَ إِذَا مَا أَتَوْكَ لِتَحْمِلَهُمْ قُلْتَ لَا أَجِدُ مَا أَحْمِلُكُمْ عَلَيْهِ تَوَلَّوْا وَأَعْيُنُهُمْ تَفِيضُ مِنَ الدَّمْعِ حَزَنًا أَلَّا يَجِدُوا مَا يُنْفِقُونَ (92 ) إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَسْتَأْذِنُونَكَ وَهُمْ أَغْنِيَاءُ رَضُوا بِأَنْ يَكُونُوا مَعَ الْخَوَالِفِ وَطَبَعَ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لَا يَعْلَمُونَ (93 )
اى محمّد ! گروهى كه واقعاً نمى توانستند به جهاد بروند و عذر دارند، نزد تو آمدند تا به آنان اجازه دهى كه در جهاد شركت نكنند و تو به آنان اين اجازه را دادى. بعد از آن، عدّه اى هم كه عذر نداشتند و مى توانستند در جنگ شركت كنند، نزد تو آمدند و به دروغ به تو گفتند كه ما نمى توانيم به جهاد بياييم، به زودى آنان را به عذاب گرفتار مى كنم، آنان راه كفر و انكار را پيش گرفتند و از دستور من نافرمانى كردند.
اگر ضعيفان و بيماران و كسانى كه هزينه راه و خرج سفر و مخارج زندگى خانواده خود را ندارند، به جهاد نيايند، گناهى بر آنان نيست، البتّه آنان بايد براى دين من خيرخواهى كنند و مردم را به جهاد تشويق كنند و به آنان روحيّه بدهند، اينان از نيكوكاران مى باشند و هيچ كس نمى تواند نيكوكاران را توبيخ يا سرزنش بكند كه چرا به جنگ نرفته اند، مهم اين است كه انسان به وظيفه اش عمل كند، اگر آنچه را من براى او مشخّص مى كنم، انجام دهد، نيكوكار است و من بخشنده و مهربان هستم.
كسانى هم نزد تو آمدند تا براى رفتن به جهاد، آنان را بر اسب يا شتر سوار كنى، تو به آنان گفتى كه اسب يا شترى نمى يابم كه شما را بر آن سوار كنم، آنان با چشم گريان بازگشتند و اندوهناك بودند كه چرا توان مالى ندارند كه براى جهاد هزينه كنند، به آنان خبر بده كه هيچ ايراد و گناهى بر آنان نيست، آرى، آنان دوست داشتند در جهاد شركت كنند امّا اين فرصت براى آنان فراهم نشد.
البتّه كسانى هم بودند كه هيچ عذرى نداشتند و توانايى جسمى و مالى داشتند و همراه تو به جهاد نيامدند، آنان را بايد مؤاخذه و سرزنش و ملامت كرد، آنان با اين كه توانگر بودند، امّا دوست داشتند با معاف شدگان (زنان و كودكان و ناتوانان) در شهر بمانند، آنان اهل نفاق و دورويى هستند و اين نفاق كارشان را به جايى رسانده كه من بر دل هاى آنان مُهر زدم و آنان را به حال خود رها كردم، آنان نمى دانند كه خود را از چه سعادتى محروم كردند و چه عذابى را براى خود خريدند.

* * *