وَمَا كَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَة مِنْهُمْ طَائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَلِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ (122 )
تو مى دانى كه روز به روز مردم بيشترى به اسلام رو مى آورند، معلوم است همه كسانى كه در شهرها و سرزمين هاى ديگر مسلمان مى شوند، نمى توانند به مدينه سفر كنند. چنين چيزى امكان ندارد.
در اينجا دستور مهمّى را به مسلمانان مى دهى: "همه شما نمى توانيد براى طلب علم سفر كنيد، پس از ميان شما، گروهى براى كسب علم و دانش سفر كنند و در دين، آگاهى پيدا كنند. وقتى آنان نزد شما بازگشتند، دين را بازگو كنند و شما را از نافرمانى احكامى كه فرا گرفته اند بترسانند، باشد كه شما از گناه و معصيت دورى كنيد".
آرى، بايد از ميان هر ملّتى و شهرى، كسانى براى آموختن دين تو نزد پيامبر سفر كنند و فقه بياموزند، فقه همان فهم و درك عميق از دين و دستورات آن است.
اين آيه به ما مى فهماند كه تحصيل علوم دينى بر همه واجب است، البتّه اگر گروهى به اين كار اقدام كردند، واجب بودن آن از بقيّه برداشته مى شود، امّا اگر در شهرى، هيچ كس براى تحصيل علوم دينى اقدام نكرد، بر همه واجب است كه براى اين امر اقدام كنند.
هدف از تحصيل علم دين، اين است كه كسى كه اين علم را مى آموزد، مردم را با دين و آموزه هاى دينى آشنا كند و آنان را از غفلت ها و گمراهى ها نجات بدهد و وسيله سعادت و رستگارى آنان را فراهم سازد.

* * *

افسوس كه فقط به اسم، مسلمان هستم و از واقعيّت اسلام به دور مانده ام. وقتى كلمه "عبادت" را مى شنوم، بيشتر به ياد نماز، روزه، حجّ و... مى افتم.
وقتى سخنى از على(عليه السلام)را خواندم، خيلى به فكر فرو رفتم، فهميدم كه دين را خوب نفهميدم، سخن على(عليه السلام)اين بود: "اگر ساعتى كنار دانشمندان بنشينى تا از علم و دانش آن ها بهره ببرى، اين كار تو بهتر از هزار سال عبادت و يك سال اعتكاف كنار كعبه است، وقتى به ديدار شخص دانشمندى مى روى بدان كه اين كار از هفتاد حجّ و عمره بهتر است".[76]
اگر مى خواهم به سعادت برسم، اگر مى خواهم عبادت تو را به جا آورم، بهتر است به سوى فراگيرى دانش و معرفت بروم.

* * *

وقتى بنده اى براى تحصيل دانش از خانه خود خارج مى شود، تو از بالاى عرش خود او را صدا مى زنى و به او چنين مى گويى: "خوش آمدى اى بنده من ! آيا مى دانى كه تو به چه مقامى رسيده اى؟ تو امروز شبيه فرشتگان من شده اى ! من تو را به آرزويت مى رسانم و حاجت تو را روا مى كنم".[77]
وقتى كسى براى كسب دانش قدم برمى دارد، به هر قدمى كه در اين راه برمى دارد، تو ثواب هزار سال عبادت به او مى دهى و فرشتگان با بال هاى خود او را در آغوش مى گيرند.[78]
من بايد قدرى فكر كنم، اين ها سخنان پيامبر توست، اكنون مى فهمم كه بهترين راه براى نزديك شدن به تو، كسب علم است. وقتى كتابى را مى خوانم كه مرا با قرآن و آموزه هاى دينى بيشتر آشنا مى كند، بايد يقين كنم كه رحمت تو بر من نازل مى شود.
تو دوست دارى كه بندگانت با تحقيق و دانش عبادتت كنند، براى همين است كه اين قدر بندگان خود را به فراگيرى علم تشويق مى كنى، چقدر خوب است كه ديندارى من از روى علم و آگاهى باشد.

* * *