وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ آَمَنُوا اِمْرَأَةَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ وَنَجِّنِي مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ (11 ) وَمَرْيَمَ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتِي أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِيهِ مِنْ رُوحِنَا وَصَدَّقَتْ بِكَلِمَاتِ رَبِّهَا وَكُتُبِهِ وَكَانَتْ مِنَ الْقَانِتِينَ (12 )
تو از ميان زنان مؤمن، آسيه و مريم(عليهما السلام) را به عنوان نمونه ذكر مى كنى:
آسيه(عليها السلام)، زن فرعون بود، او وقتى سخنان موسى(عليه السلام) را شنيد و معجزات او را ديد، به او ايمان آورد، امّا ايمان خود را از فرعون مخفى مى كرد، سرانجام فرعون از راز او باخبر شد و از او خواست دست از يكتاپرستى بردارد، فرعون خود را خداىِ زمين مى دانست و از مردم مى خواست او را بپرستند. فرعون از آسيه(عليها السلام) هم خواست او را بپرستد، امّا آسيه(عليها السلام)نپذيرفت.
اين خبر در همه جا پيچيد كه زن فرعون، فرعون را نمى پرستد، فرعون عصبانى شد و دستور داد تا او را زير آفتاب ببرند و دست و پاى او را با ميخ هاى بلند به زمين بكوبند و سنگ بزرگى را روى سينه او قرار دهند. فرعون به همه گفت: "اين مجازات كسى است كه از پرستش فرعون خوددارى كند و به خداى موسى ايمان آورد".
در آن لحظات دردناك، آسيه(عليها السلام)تو را صدا زد و با تو چنين سخن گفت: "بارخدايا ! من از قصر و كاخ هاى فرعون گذشتم و به تو ايمان آوردم، تو خانه اى بهشتى، در كنار رحمت و مهربانى خودت برايم بنا كن ! مرا از شرّ فرعون نجات بده ! مرا از شرّ مردم ستمكار رهايى بخش !".
آرى، آسيه(عليها السلام) زندگى در كاخ هاى باشكوه فرعون و مقام ملكه بودن را رها كرد و به تو ايمان آورد، در آن لحظات سخت، كه درد تمام وجود او را فرا گرفته بود به تو پناه آورد.
فرعون به او مى گفت: "اى آسيه ! دست از دين خود بردار تا از خطايت چشم بپوشم و بار ديگر تو را ملكه اين كشور كنم".
آسيه(عليها السلام) زير شكنجه ها تو را صدا مى زد تا تو او را از اين دسيسه ها نجات دهى، او از تو خواست تا ايمان او را حفظ كنى، مبادا صبر او تمام شود !
تو هم او را يارى كردى و دعايش را مستجاب كردى و او با قلبى مطمئن زير آماج شكنجه ها صبر كرد و سرانجام شهيد شد و نامش براى هميشه در تاريخ، ماندگار شد و الگوى همه مؤمنان گرديد.

* * *

دومين زنى كه در اينجا از او ياد مى كنى، مريم(عليها السلام) است، او زنى بود كه پاكدامنى خود را حفظ كرد، تو جبرئيل را به سوى مريم(عليها السلام)فرستادى، جبرئيل به شكل انسانى زيبا بر مريم(عليها السلام)ظاهر شد و در آستين او دميد و مريم(عليها السلام) حامله شد، تو اراده كرده بودى كه به او عيسى(عليه السلام) را عطا كنى. جبرئيل روح عيسى(عليه السلام)را در مريم(عليها السلام) دميد، روحِ عيسى(عليه السلام) را تو خلق كرده بودى.
مريم(عليها السلام) به كتاب هاى آسمانى تو كه قبلاً نازل كرده بودى، ايمان داشت و همواره تو را عبادت مى كرد. تو او و فرزندش عيسى(عليه السلام) را نمونه قدرت خود براى مردم قرار دادى.

* * *

در جمله اى از اين آيه چنين مى خوانم: "آن گاه از روح خود در مريم دميديم".
بارها شنيده ام كه عيسى(عليه السلام)، "روح الله" است، روح خداست !
آيا خدا روح دارد؟ چگونه مى شود كه خدا، روحِ خود را در مريم(عليها السلام) دميده باشد؟ چگونه مى شود عيسى(عليه السلام)، روح خدا باشد؟
به اين موضوع فكر مى كنم، به ياد آيه 29 سوره حجر مى افتم. در آنجا مى خوانم كه خدا، روح خود را در آدم دميد !
آيا آدم روح خدا بود؟ آيا انسان در وجود خود، روح خدا را دارد؟ مگر خدا روح دارد؟
چه كسى به اين سؤال من پاسخ مى دهد؟

* * *

روزى محمّدبن مسلم به امام صادق(عليه السلام) رو كرد و گفت:
ــ در قرآن خوانده ام كه "روح خدا" در ما دميده شده است. مگر خدا روح دارد؟
ــ خدا ابتدا، جسم آدم را از گِل آفريد، پس از آن "روح آدم" را خلق نمود، خدا اين "روح" را بر همه مخلوقات خود برترى داد، در واقع روح انسان بود كه سرآمد همه آفرينش شد. خدا اين روح را در جسم آدم قرار داد.
ــ يعنى اين روح، قبل از خلقت آدم وجود نداشت. يعنى هزاران سال، خدا بود و اين روح نبود، پس اين روح، روح خدا نيست. اين روح آدم است. اگر اين روح، روح خدا بود، بايد هميشه باشد، در حالى كه اين روح را خدا بعداً آفريد.
ــ بله. همين طور است. خدا هرگز روح ندارد. او روحى را براى آدم خلق كرد و بعداً در جسم آدم قرار داد.
ــ آقاى من ! اگر اين طور است پس چرا در قرآن آمده است كه من از روح خود در آدم دميدم؟ چرا خدا در قرآن مى گويد: "و از روحم در آدم دميدم".
ــ من مثالى براى تو مى زنم. آيا مى دانى خدا در قرآن، از كعبه چگونه ياد مى كند؟ او به ابراهيم(عليه السلام) مى گويد: "خانه ام را براى طواف كنندگان آماده كن". معناى "خانه خدا" چيست؟ يعنى خانه اى كه خدا آن را به عنوان خانه خود برگزيده است. همين طور خدا وقتى "روح آدم" را خلق كرد، اين روح را برگزيد، زيرا اين روح خيلى باشكوه بود، براى همين خدا از آن اين گونه تعبير كرد.[29]

* * *

سخن امام صادق(عليه السلام) به پايان رسيد، من اكنون مى فهمم كه معناى "روح خدا" چيست، من در اين سخن فكر كردم، آرى، خيلى چيزها را مى توان به خدا نسبت داد، مثل خانه خدا، دوست خدا.
معلوم است كه خانه خدا، غير از خداست، خانه خدا را ابراهيم(عليه السلام)به دستور خدا ساخته است، خانه خدا ربطى به حقيقت و ذات خدا ندارد.
حالا معناى "روح خدا" را بهتر مى فهمم: روحى كه خدا آن را آفريده است، روحى كه خدا آن را خيلى دوست مى دارد، روحى كه گلِ سرسبد جهان هستى است. اين روح، آفريده خداوند است.
خدا اين روح را در آدم(عليه السلام)دميد، خدا جبرئيل را فرستاد، جبرئيل اين روح را در مريم(عليها السلام)دميد.

* * *

به اين چند آيه آخر سوره، دقّت مى كنم. تو از نوح(عليه السلام) برايم سخن گفتى، او يكى از پيامبران بزرگ بود، امّا زنش كافر بود و به عذاب گرفتار شد.
از طرف ديگر، از آسيه(عليها السلام) برايم گفتى، او زنى مؤمن بود كه شوهرش، فرعون بود و ادّعاى خدايى مى كرد.
چه درسى در اين سخن توست؟
اگر مرد مؤمنى، زنش راه جهنّم را در پيش گرفت، آن مرد مى تواند راه خود را ادامه دهد و به رستگارى برسد.
اگر زن مؤمنى، شوهرش راه جهنّم را در پيش گرفت، آن زن مى تواند ايمان خود را حفظ كند و اهل بهشت گردد.
هيچ مردى نمى تواند در روز قيامت بهانه بياورد كه چون همسرم گناهكار بود، من هم راه او را برگزيدم.
اگر در روز قيامت، زنى بگويد: "خدايا ! من چه بايد مى كردم، شوهر من مرا به گناه فراخواند و من چاره اى نداشتم، بايد راه او را مى رفتم"، خدا براى او آسيه(عليها السلام)را مثال مى زند.[30]