وَكُلَّ إِنْسَان أَلْزَمْنَاهُ طَائِرَهُ فِي عُنُقِهِ وَنُخْرِجُ لَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ كِتَابًا يَلْقَاهُ مَنْشُورًا (13 ) اقْرَأْ كِتَابَكَ كَفَى بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسِيبًا (14 )
تقدير يا سرنوشت هر انسانى همراه اوست، گويى آن را به گردنش آويخته اى، هر كجا برود، همراه اوست.[31]
كردار و گفتار انسان ثبت مى شود، دو فرشته را مأمور كرده اى تا كردار و گفتار هر كس را در پرونده اعمال او بنويسند، روز قيامت آن پرونده را به دست خود او مى دهى، او پرونده اعمال خود را آشكارا مى بيند.
در آن روز به او مى گويى: "نامه اعمالت را بخوان و حساب خود را بدان، كافى است كه امروز خودت حسابرس خود باشى". وقتى او نگاه مى كند مى بيند همه اعمالش ثبت شده است و كوچك ترين چيز از قلم نيفتاده است.

* * *

در اين آيه از دو پرونده سخن گفته اى: پرونده سرنوشت و پرونده اعمال. اين دو پرونده هرگز با هم مخلوط نمى شود. بايد درباره اين دو پرونده بيشتر بنويسم:
* پرونده سرنوشت:
تو براى انسان ها برنامه ريزى كرده اى كه به آن سرنوشت يا تقدير مى گويند. (گاهى به آن قضا و قَدَر هم گفته مى شود).
در پرونده سرنوشت نوشته شده است كه من چقدر عمر مى كنم؟ كى بيمار مى شوم، كى مرگ من فرا مى رسد. همه اين ها را تو از قبل مشخّص كرده اى.
آرى، تو به حكمت خويش، رزق عدّه اى را كم و رزق عدّه اى را زياد قرار مى دهى، عدّه اى در بيمارى و سختى هستند و عدّه اى هم در سلامتى. عدّه اى در جوانى از دنيا مى روند و عدّه ديگر در پيرى.
سرنوشت هر انسانى همراه اوست، اين قانون توست، هيچ كس نمى تواند براى لحظه اى، مرگ قطعى خود را عقب اندازد.
در روز قيامت از چيزهايى كه پرونده سرنوشت نوشته شده است، سؤال نمى كنى، از من سؤال نمى كنى: چرا مريض شدى؟ چرا عمر تو كوتاه بود؟ چرا در ايران به دنيا آمدى؟ زيرا اين ها چيزهايى است كه به سرنوشت من برمى گردد و دست خود من نبوده است، من در آن ها هيچ اختيارى نداشتم. حكمت و مصلحت تو در آن ها اثر داشته است.
* پرونده اعمال
در پرونده اعمال من، همه اعمال و رفتار من نوشته مى شود (نماز خواندن، كمك به ديگران، روزه گرفتن، دروغ گفتن، غيبت كردن و...). من اعمالم را با اراده خودم انجام مى دهم، بنابراين در روز قيامت از همه آن ها از من سؤال مى كنى.

* * *