بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ الم (1 ) غُلِبَتِ الرُّومُ (2 ) فِي أَدْنَى الاَْرْضِ وَهُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ (3 )فِي بِضْعِ سِنِينَ لِلَّهِ الاَْمْرُ مِنْ قَبْلُ وَمِنْ بَعْدُ وَيَوْمَئِذ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ (4 ) بِنَصْرِ اللَّهِ يَنْصُرُ مَنْ يَشَاءُ وَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ (5 )وَعْدَ اللَّهِ لَا يُخْلِفُ اللَّهُ وَعْدَهُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ (6 )
در ابتدا، سه حرف "الف"، "لام" و "ميم" را ذكر مى كنى، قرآن معجزه اى است كه از همين حروف "الفبا" شكل گرفته است.
روميان شكست خوردند، اين شكست در سرزمينى كه به مكّه نزديك تر است، واقع شد، امّا پس از اين شكست به زودى بر دشمن خود غلبه خواهند كرد. اين پيروزى در چند سال آينده روى خواهد داد، بدانيد اين حادثه و همه امور دنيا به دست من است. در آن روز مؤمنان به خاطر يارى من خوشحال مى شوند، آرى، من مؤمنان را يارى مى كنم. من هر كس را بخواهم يارى مى كنم و من خداى توانا و فرزانه هستم.
اين وعده من است، من هرگز خلف وعده نمى كنم، ولى بيشتر مردم از حقيقت آگاه نيستند.

* * *

ماجرا چيست؟
چرا تو از روميان سخن مى گويى؟ چرا شكست و پيروزى آنان را برايم مى گويى؟
هفت سال است كه محمّد(صلى الله عليه وآله) مردم را به يكتاپرستى دعوت مى كند. امّا هنوز عدّه زيادى در شك و ترديد هستند، تو دوست دارى كه بندگانت به راه راست هدايت شوند و از بُت پرستى دست بردارند.
خبر اين حادثه به مكّه مى رسد، روميان در جنگ با ايرانيان شكست خورده اند. خسروپرويز، پادشاه ايران به روميان حمله كرده است، جنگ در منطقه اى به نام "بُصرى" روى داده است. بُصرى نام سرزمينى در شام (سوريه) مى باشد.
در اين جنگ روميان به سختى شكست خورده اند، دولت روم تا آستانه انقراض پيش رفته است، ايرانيان توانسته اند شام، فلسطين، مصر و همچنين قسمت آسيايى تركيه را تصرّف كنند. (اين حادثه در سال 616 ميلادى روى داد).
اكنون از محمّد(صلى الله عليه وآله) مى خواهى تا به همه اعلام كند كه تنها چند سال ديگر، همين روميان كه اين چنين شكست خورده اند به ايرانيان حمله خواهند كرد و آنان را شكست خواهند داد.
اين يك خبر غيبى بود، در نظر مردم چنين چيزى غير ممكن بود، روميان شكست سختى خورده اند، چگونه ممكن است بعد از چند سال پيروز شوند؟ چگونه ممكن است بعد از چند سال، آن ها بتوانند به جنگ ايرانيان بروند و آنان را شكست بدهند؟
بُت پرستان مى گفتند: "محمّد(صلى الله عليه وآله) قرآن را از پيش خود ساخته است"، آنان بسيار خوشحال شدند و گفتند: "به زودى دروغ محمّد(صلى الله عليه وآله) بر همه آشكار خواهد شد"، امّا اين پيش گويى را تو به محمّد(صلى الله عليه وآله) خبر داده بودى، اين وعده تو بود و به زودى فرا خواهد رسيد. در آن روز كه خبر پيروزى روميان بيايد، حق بودن قرآن بر همه آشكار خواهد شد.

* * *

مناسب مى بينم چند نكته را در اينجا بنويسم:
* نكته اوّل:
شكست روميان در سرزمين "بصرى" واقع شد، بصرى تا مكّه نزديك به هزار كيلومتر فاصله دارد. در آيه 3 اين سوره آمده است: "روميان در سرزمين نزديك تر به مكّه شكست خوردند".
منظور از اين سخن چيست؟
نزديك تر از كجا؟
در آن زمان دو سرزمين به نام "روم" بود:
روم شرقى، روم غربى !
بصرى در منطقه روم شرقى واقع شده است. روم غربى، همان اروپا مى باشد، اروپا از مكّه بسيار دور است، امّا بصرى به مكّه نزديك تر از روم غربى است. قرآن مى خواهد بگويد: "اين شكست در رومِ شرقى روى داد نه رومِ غربى".
* نكته دوم:
قرآن در آيه 3 اين سوره وعده داد كه روميان چند سال بعد بر ايرانيان پيروز خواهند شد.
چند سال طول كشيد تا اين اتّفاق افتاد؟
اين سوره در سال هفتم بعثت نازل شده است. تقريباً هفت سال گذشت، پيامبر به مدينه هجرت كرد. سال دوم هجرى و جنگ "بدر" فرا رسيد، جنگ بدر براى مسلمانان، سرنوشت ساز بود، پيامبر در سرزمين بدر بود كه جبرئيل بر او نازل شد و خبر پيروزى روميان را براى او آورد.
* نكته سوم:
خدا در آيه 4 اين سوره مى گويد: "در آن روز مؤمنان به خاطر يارى من خوشحال مى شوند".
به راستى در روزى كه روميان پيروز شدند، مسلمانان از چه چيزى خوشحال شدند؟
آيا آنان از پيروزى روميان خرسند بودند؟ روميان كه مسيحى بودند و دين مسيحيّت، ديگر از ارزش و اعتبار افتاده بود.
خوشحالى مسلمانان در آن روز از حادثه اى ديگر بود: "پيروزى در جنگ بدر".
در واقع مسلمانان در همان روزى كه در جنگ بدر پيروز شدند، خبر پيروزى روميان را شنيدند.
در سال دوم هجرى، جنگ "بَدر" واقع شد. تعداد مسلمانان 313 نفر و تعداد كافران بيش از هزار نفر بود. كافران نگاهى به لشكر مسلمانان انداختند، آنان به پيروزى خود يقين داشتند زيرا تعداد آن ها سه برابر مسلمانان بود.
جبرئيل بر پيامبر نازل شد و به او مژده داد كه در اين جنگ بر كافران پيروز مى شوند و همچنين به پيامبر خبر داد كه روميان توانستند ايرانيان را شكست دهند. پيامبر اين سخن را به مسلمانان اطّلاع داد.
جنگ آغاز شد و امداد غيبى فرا رسيد، فرشتگان به يارى مسلمانان آمدند و آنان توانستند بر بُت پرستان پيروز شوند، آن روز هفتاد نفر از بُت پرستان كشته شدند، افرادى مثل ابوجهل كه سال هاى سال، مسلمانان را شكنجه مى كردند به سزاى اعمالشان رسيدند.
آن روز، روز شادى مسلمانان بود، آنان از هلاكت دشمنان خود خرسند شدند و همچنين از اين كه وعده قرآن، عملى شد نيز خوشحال بودند. آن روز، حقّ بودن قرآن براى كسانى كه در شك و ترديد بودند، آشكار شد. به زودى خبر پيروزى روميان در سرتاسر سرزمين مكّه پخش مى شود و بُت پرستان مى توانند حقّ بودن قرآن را بفهمند.[125]
* نكته چهارم:
در سال 616 ميلادى (سال هفتم بعثت) روميان از ايرانيان شكست بسيار سختى خوردند، هيچ كس باور نمى كرد آنان بتوانند در زمانى كوتاه، تجديد قوا كنند و به فكر حمله به ايرانيان بيفتند.
پادشاه روم كه "هِرقل" نام داشت در سال 622 ميلادى حمله خود را به ايران آغاز كرد. روميان در اوّلين جنگِ مهم خود توانستند ايرانيان را شكست دهند، آن جنگ با جنگ بدر همزمان بود.
هجوم روميان به ايرانيان ادامه پيدا كرد، آنان در هر جنگى، ضربه هاى كارى به ايرانيان زدند تا اين كه در سال 628 آخرين جنگ واقع شد و ايرانيان شكست كامل خوردند.
در نتيجه اين جنگ، ايرانيان خسروپرويز را از پادشاهى بركنار كردند و پسرش "شيرويه" را به جاى او نشاندند.