كَمَثَلِ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ قَرِيبًا ذَاقُوا وَبَالَ أَمْرِهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ (15 ) كَمَثَلِ الشَّيْطَانِ إِذْ قَالَ لِلاِْنْسَانِ اكْفُرْ فَلَمَّا كَفَرَ قَالَ إِنِّي بَرِيءٌ مِنْكَ إِنِّي أَخَافُ اللَّهَ رَبَّ الْعَالَمِينَ (16 )
يهوديان بنى نضير همانند چه كسانى بودند؟
آنان همانند بُت پرستانى بودند كه به جنگ "بدر" آمدند، بُت پرستان با سپاه بزرگى به جنگ مؤمنان آمدند و هرگز باور نمى كردند كه در آن جنگ، شكست بخورند، امّا تو مؤمنان را يارى كردى و گروه زيادى از بُت پرستان به هلاكت رسيدند و در روز قيامت هم به عذاب جهنّم گرفتار خواهند شد. يهوديان هم به قلعه هاى محكم خود اميد داشتند و باور نمى كردند روزى شكست بخورند و از مدينه كوچ كنند و آواره شوند.
از طرف ديگر، يهوديان بنى نضير همانند آن انسانى بودند كه به سخن شيطان گوش فرا داد !
ماجراى آنان شبيه آن انسان كافر بود !
كدام انسان كافر؟
همان انسان كافر كه فريب شيطان را خورد، شيطان به او گفت: "كافر شو ! من در هنگام سختى ها تو را يارى مى كنم"، آن انسان هم راه كفر را برگزيد.
تو به آن انسان مهلت دادى و در عذاب او شتاب نكردى، امّا سرانجام مهلت او به پايان رسيد و مرگ او فرا رسيد و پرده ها از جلوى چشمانش كنار رفت و او عذاب جهنّم را ديد، آن وقت بود كه او از شيطان طلب يارى كرد، امّا شيطان گفت: "من از تو بيزارم، من از خدايى كه پروردگار جهانيان است، مى ترسم". روز قيامت كه فرا رسد، شيطان و آن انسانى كه راه كفر را برگزيد، براى هميشه در آتش جهنّم گرفتار خواهند شد و اين سزاى كسانى است كه ستم كنند و سرمايه وجودى خويش را تباه كنند.
ماجراى آن انسانى كه به سخن شيطان گوش كرد، چقدر شبيه ماجراى يهوديانى است كه به سخن منافقان گوش كردند ! منافقان به يهوديان گفتند: "در قلعه هاى خود بمانيد كه ما به يارى شما مى آييم"، پس منافقان در قلعه هاى خود ماندند، امّا وقتى كه پيامبر و مؤمنان، قلعه هاى آنان را محاصره كردند، منافقان به آنان هيچ كمكى نكردند، روز قيامت كه فرا رسد، منافقان و يهوديان در آتش جهنّم گرفتار خواهند شد.

* * *

در آيه 16 چنين مى خوانم: وقتى لحظه مرگ كافر فرا رسيد، شيطان به او گفت: "من از تو بيزارم، من از خدايى كه پروردگار جهانيان است، مى ترسم".
منظور شيطان از اين سخن چه بود؟
شيطان با اين سخن مى خواست تا بار گناه خود را سبك كند و به خيال خود چنين بگويد: "من در گمراه كردن تو نقشى نداشتم، تو خودت گمراه شدى". آرى، شيطان مى داند كه در روز قيامت، خدا به خاطر گمراه كردن انسان ها عذابِ او را چند برابر خواهد كرد، شيطان اين سخن را مى گويد تا به خيال خود اعلام كند كه در گمراه كردن انسان ها، نقشى نداشته است، امّا اين سخن هرگز از او پذيرفته نيست، در روز قيامت، انسان هاى كافر به دو عذاب گرفتار مى شوند، زيرا آنان دو گناه دارند: گناه كفر، گناه پيروى از شيطان.
در آن روز، شيطان هم دو عذاب خواهد داشت، زيرا او هم دو گناه دارد: گناه نافرمانى، گناه گمراه كردن ديگران.

* * *