بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ سَبَّحَ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الاَْرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ (1 ) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ (2 ) كَبُرَ مَقْتًا عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ (3 )
آنچه در آسمان ها و زمين است تو را تسبيح مى كند، تو خداى توانا هستى و همه كارهاى تو از روى حكمت است.
چرا مؤمنان چيزى را مى گويند كه به آن عمل نمى كنند؟
آنان بايد بدانند كه تو به آنان خشم مى گيرى اگر سخنى بگوييد و به آن عمل نكنيد.

* * *

با خود فكر مى كنم، ماجرا چيست؟ چرا در اوّل اين سوره، اين مطلب را ذكر كردى؟ مگر مسلمانان چه سخنى گفته اند كه به آن عمل نكرده اند؟
بايد تاريخ را بررسى كنم...
سال دوم هجرى بود، پيامبر در شهر مدينه بود، گاهى عدّه اى از مسلمانان دور هم جمع مى شدند و با هم سخن مى گفتند. آنان مى دانستند كه بُت پرستان مكّه در فكر حمله به مدينه هستند و اگر فرصتى براى آنان پيش آيد براى نابودى اسلام حمله خواهند كرد، يكى مى گفت: "اگر جنگى پيش آيد، من اوّلين كسى خواهم بود كه به كافران بى دين حمله خواهم كرد".
ديگرى مى گفت: "من جان خويش را در راه دفاع از اسلام فدا خواهم نمود"، آن يكى مى گفت: "منتظرم تا كافران به ميدان بيايند، آن وقت است كه شمشير خود را از خون آنان سيراب خواهم نمود".
سخن گفتن، آسان است، امّا در هنگام عمل همه چيز معلوم مى شود. خبر رسيد كه سپاه مكّه به سوى مدينه مى آيد، پيامبر فرمان داد تا همه براى مقابله با سپاه به منطقه "احد" بروند. سپاه مكّه از راه رسيد و جنگ سختى درگرفت، در مرحله اوّل جنگ، مسلمانان پيروز شدند، عدّه اى از مسلمانان سنگرهاى خود را ترك كردند و به جمع كردن غنيمت مشغول شدند.
اينجا بود كه دشمن فرصت را غنيمت شمرد و پس از سازماندهى مجدّد، به مسلمانان حمله كرد، همان كسانى كه آن سخنان را گفته بودند، فرار كردند و پيامبر را تنها گذاشتند، فقط على(عليه السلام) و گروه اندكى، كنار پيامبر باقى ماندند. اين امتحان بزرگى براى آنان بود.
تو با كسانى كه از ميدان جنگ فرار كردند سخن مى گويى، همان كسانى كه وقتى دور هم مى نشستند مى گفتند كه اگر جنگ پيش آيد، جان خويش را فدا خواهند كرد، امّا چه شد كه وقتى پيامبر به يارى آنان نياز داشت، فرار كردند، تو به آنان چنين مى گويى: "چرا چيزى را مى گوييد كه به آن عمل نمى كنيد؟ شما به خشم من گرفتار مى شويد اگر سخنى بگوييد و به آن عمل نكنيد".

* * *