وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لاَِدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ أَبَى وَاسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ (34 )
اكنون به فرشتگان مى گويى: آيا به شما نگفتم كه من بر همه چيز دانا هستم؟ من حقايق هستى را به شما و آدم آموختم، شما نتوانستيد آن را بيان كنيد، اين آدم بود كه همه را بيان كرد. معلوم شد كه علم آدم از همه شما بيشتر است. اكنون مى خواهم تا بر آدم سجده كنيد.
فرشتگان كه گمان مى كردند گل سر سبد جهان هستند، حال بايد بر انسان سجده كنند، آن ها همه تسليم تو هستند و در مقابل آدم به سجده مى افتند، اين چيزى است كه خدا از آنان خواسته است.
راز سجده فرشتگان چيست؟ تو اين گونه به آنان مى فهمانى كه بايد همه توان خود را در راه رشد و كمال انسان قرار دهند.
در اين ميان يكى سجده نمى كند، او شيطان (ابليس) است و با خود مى گويد: "انسان از خاك آفريده شده است و من از آتش ! آتش بر خاك برتر است، هرگز بر آدم سجده نمى كنم".
شيطان در ميان فرشتگان چه مى كند؟
او از گروه جنّ بود، تو فرمان دادى كه شيطان را به آسمان ها بياورند، وقتى كه جنّ ها در زمين نابود شدند، تو شيطان را به آسمان ها بردى.
شيطان سال هاى سال، عبادت تو را مى كرد، امّا در اين امتحان بزرگ مردود شد !
شيطان گفت: خدايا ! مرا از سجده به آدم معاف كن، من به جاى اين سجده، آن قدر تو را عبادت كنم كه هرگز كسى مثل آن را نديده باشد. به او گفتى: اگر بنده من هستى بر آدم سجده كن، سخن مرا اطاعت كن، من از تو چنين مى خواهم.[32]
ولى شيطان هرگز حاضر به سجده بر آدم نشد و اين گونه بود كه او را از رحمت خود دور ساختى.
تكبّر شيطان كار دستش داد، او به علّت تكبّر از سعادت دور شد و آتش غضب تو را براى هميشه از آنِ خود كرد، نتيجه كارش كفر و دشمنى با تو شد.
آرى، خودبينى، يادگارى است كه از شيطان مانده است، اين اوّلين گناه و معصيتى است كه در ابتداى آفرينشِ دنيا پديدار شد، شايد بتوان گفت كه ريشه همه فسادها به تكبّر و خودبينى برمى گردد. بايد حواس خود را جمع كنم و همواره از خودبينى و خودپرستى به تو پناه ببرم.

* * *